19 sty 24 Dni-Messiaena 24: „End of Times?“. Rezonans odwołania: przemyślenia, opinie i pamięć.
15 stycznia 2024 w Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura, w 83. rocznicę prapremiery, w miejscu swojego powstania został wykonany Kwartet na koniec czasu autorstwa Oliviera Messiaena. Od kilkunastu lat jest to już tradycja na pograniczu polsko-niemieckim.
Zaczęło się od koncertu w namiocie, zanim jeszcze Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura zostało wybudowane. Z czasem koncert Kwartetu, który został skomponowany przez jeńca wojennego podczas okresu, w którym był przetrzymywany w Stalagu VIII A, dzięki staraniom pracowniczek i pracowników stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen, a w szczególności dyrektorki zarządzającej Alexandry Grochowski oraz kierowniczki projektu Magdaleny Zielińskiej-König, wyewaluował w Dni Messiaena – międzynarodowy festiwal historii, muzyki i sztuki, który jest organizowany wraz z partnerską Fundacją – Fundacją Pamięć, Edukacja, Kultura.
Wydarzenie sprzed kilku dni miało jednak wyjątkowo gorzki charakter. W związku z odmową wsparcia finansowego, festiwal musiał zostać odwołany na miesiąc przed planowaną datą.
„Nasz festiwal koncentruje się nie tylko na kwartecie Messiaena i jego premierze, ale także na pogodzeniu się z historią tego obozu jenieckiego, a tym samym na ważnych aspektach narodowego socjalizmu i wojny” – mówi dyrektorka zarządzająca Alexandra Grochowski w rozmowie z Michaelem Ernstem dla Frankfurter Allgemeine. Odwołanie festiwalu jest tym bardziej druzgocące, iż „Festiwal jest punktem kulminacyjnym naszej pracy, a wykonanie tego kwartetu w autentycznym miejscu – w obozie jenieckim, nie jest jedynie wykonaniem sztuki muzycznej, ale również upamiętnieniem wszystkich jeńców wojennych, którzy byli w tym obozie, jak również innych ofiar wojny” – podkreśla Grochowski w rozmowie z Michealem Köhlerem dla Deutschlandfunk.
Festiwal, to jak już wspomniano, nie tylko Kwartet, ale również „koncerty, wystawa poświęcona wojnie w Ukrainie, jak również wiele dyskusji panelowych” – wymienia Sibylle Muth w relacji MDR Sachsenspiegel.
„Głosy ze świata polityki i kultury wyrażają zaniepokojenie takim obrotem sprawy, ponieważ trzydniowy festiwal jest ważnym znakiem współpracy między Niemcami a Polską.” – pisze Raik Steingasser w arytkule MDR pt. „Żal w Görlitz – co oznacza odwołanie Dni Messiaena”. „Dla nadburmistrza Görlitz, Benedikta Hummela festiwal jest ważną częścią polsko-niemieckiej współpracy”, a „dyrektor Fundacji Kultury Saksonii, Manuel Frey, nazwał to wydarzenie latarnią współpracy kulturalnej i artystycznej między Polską, Republiką Federalną Niemiec i Wolnym Krajem Saksonia” pisze dalej Steingasser.
Nasz festiwal koncentruje się nie tylko na kwartecie Messiaena i jego premierze, ale także na pogodzeniu się z historią tego obozu jenieckiego, a tym samym na ważnych aspektach narodowego socjalizmu i wojny
„Wykonanie kwartetu Messiaena 83 lata po jego premierze, w połączeniu z Après, le Silence Dahae Boo (2022) i Stalag VIII A ucznia Messiaena Tristana Muraila (2018), a także instalacją świetlną Juana Ignacio Guerry, mogło się odbyć dzięki Fundacji Kultury Wolnego Państwa Saksonii i regionalnej Sparkassenstiftung. To dobre i ważne. Nie może jednak zastąpić Międzynarodowych Dni Messiaena, będzie ich brakować.” (źródło: Frankfurter Allgemein )
„Wielowarstwowe upamiętnienie tego historycznego miejsca, Stalagu VIII A jest procesem ciągłym. Wiele osób pracuje nad tym od stycznia do stycznia. To jedyna rzecz, którą chciałbym podkreślić, jeśli chodzi o zasoby finansowe i ludzkie niezbędne do przeprowadzenia tych prac. (…) W ciągu roku chcemy ponownie rozwinąć wszystkie aspekty naszej pracy: koncerty, wykłady, fora dyskusyjne i wystawy. Chcemy to robić ze świadomością, że po każdej wojnie musi nastąpić pokój – i że zdolność do pokoju i pojednania jest nieodłączną cechą nas, ludzi.” – podsumował Frank Seibel, prezes stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen na uroczystym bankiecie po koncercie w dniu 15.01.2024 roku.
Bibliografia:
Messiaen Tage 2023
Fot. Jakub Purej